Ορόσημα του Ελληνικού Κινηματογράφου από το 1896 έως το 1940
Για τον Ελληνικό κινηματογράφο των δεκαετιών του ’50, του ‘ 60 και του ’70 γνωρίζουμε πολλά. Ακόμα και για την χρυσή εποχή της βιντεοκασέτας την δεκαετία του ’80, πολλές ιστορίες είναι γνώριμες στο κοινό. Για τον κινηματογράφο πριν το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο όμως, τα στοιχεία και οι πληροφορίες που έχουμε είναι πενιχρά και οι περισσότερες ταινίες της περιόδου θεωρούνται χαμένες. Ελάχιστες ταινίες σώζονται ολόκληρες ή αποσπάσματα τους, με τις πληροφορίες να αντλούνται από τον έντυπο τύπο της εποχής. Μετά από ηλεκτρονική και έντυπη έρευνα, παρατίθενται τα ορόσημα του Ελληνικού Κινηματογράφου από το 1896 έως το 1940:
• 1896: Τον Δεκέμβρη του 1895 οι αδερφοί Λυμιέρ πραγματοποιούν την πρώτη κινηματογραφική προβολή στον κόσμο, στο Παρίσι. Ένα χρόνο σχεδόν αργότερα, στις 29 Νοεμβρίου 1896, ο Αλεξάντερ Πρόμιο, οπερατέρ και αντιπρόσωπος των Λυμιέρ, κατευθυνόμενος προς την Κωνσταντινούπολη για να διαδώσει τον κινηματογράφο, έκανε μια στάση στην Αθήνα για ένα μήνα περίπου και έστησε σε μια στοά στην οδό Κολοκοτρώνη τον πρώτο πρόχειρο κινηματογράφο. Η επιγραφή στην είσοδο έγραφε «Cinimatographe Edison». Προβάλλονταν 16 ταινίες μικρού μήκους και το εισιτήριο κόστιζε . 2,20 δραχμές όσο το μισό μεροκάματο της εποχής που ήταν 4 δραχμές. Κάποιες από τις ταινίες έδειχναν άλογα στα Ηλύσια Πεδία ή την χορεύτρια Loie Fuller.
• 1897: Γίνονται οι πρώτες κινηματογραφήσεις στην Ελλάδα, κατά τη διάρκεια του Ελληνοτουρκικού πολέμου. Ο Άγγλος ανταποκριτής Frederic Villiers καταγράφει σκηνές από τον πόλεμο, όμως καμία από τις λήψεις του δεν σώθηκε, καθώς ο ίδιος τις κατέστρεψε όταν είδε την μεγάλη επιτυχία που είχαν οι σκηνοθετημένες σε στούντιο στην Γαλλία ταινίες του Georges Méliès, όπου ήταν εμπνευσμένες και παρουσίαζαν τον Ελληνοτουρκικό πόλεμο.
• 1900: Για άλλους, η επίσημη πρώτη οργανωμένη κινηματογραφική προβολή στην Ελλάδα, πραγματοποιήθηκε στην Ερμούπολη της Σύρου, στις 29 Ιουλίου του 1900. Το θερινό Θέατρο «Ορφεύς» μετατράπηκε σε κινηματογραφική αίθουσα από έναν ξένο πλανόδιο κινηματογραφιστή. Τυπώθηκε πρόγραμμα και αφίσα. Οι 20 ταινίες που προβλήθηκαν συνοδεύονταν από μουσική που αναπαράγονταν στο νέο επίτευγμα της εποχής, τον φωνόγραφο. Οι προβολές κράτησαν μία εβδομάδα, με τις ταινίες να είναι διαφορετικές κάθε μέρα, που σημαίνει ότι προβλήθηκαν περίπου 100 ταινίες, Αμερικάνικες παραγωγές οι περισσότερες. Από το πρόγραμμα αντλούμε την πληροφορία πως οι προβολές ήταν χωρισμένες σε 3 μέρη, για να υπάρχει αντιστοιχία με τις πράξεις ενός θεατρικού που ήταν συνηθισμένο το κοινό. Μάλιστα, ο ξένος κινηματογραφιστής στα διαλείμματα, πρόβαλλε και γυάλινες διαφάνειες με Ελληνικά θέματα, όπως η Βασιλική οικογένεια, Ελληνικές πόλεις και χωριά. Το εισιτήριο κόστιζε 1 δραχμή. Ήταν η πρώτη φορά που ο κινηματογράφος παρουσιάστηκε σαν αυτόνομο θέαμα και όχι ως συμπλήρωμα θεατρικών παραστάσεων.
• 1903: Στην Τουρκοκρατούμενη ακόμα Θεσσαλονίκη, ο Πλούταρχος Ιμπροχώρης, ένας άνθρωπος του θεάτρου, προχωράει στην ίδρυση του πρώτου χειμερινού κινηματογράφου στον ελληνικό χώρο (με τα σημερινά σύνορα). Ο Ιμπροχώρης θα ταξιδέψει και θα φέρει από την Ευρώπη, σε συνεργασία με τον Γάλλο φωτογράφο Jean Leitmair, μηχανήματα κινηματογραφικών προβολών και θα μετατρέψει τη θεατρική αίθουσα «Ολύμπια» σε κινηματογράφο, όπου τις καθημερινές παίζονταν θεατρικές παραστάσεις και τα Σαββατοκύριακα κινηματογραφικές προβολές. Ήταν η πρώτη κινηματογραφική αίθουσα στα Βαλκάνια, καθώς η Κωνσταντινούπολη και η Σμύρνη απέκτησαν την πρώτη τους αίθουσα το 1907, η Αθήνα το 1908 και το Βελιγράδι το 1909. Το «Ολύμπια», βρίσκονταν στην παλιά παραλία Θεσσαλονίκης, καταστράφηκε όμως, από την πυρκαγιά του 1917.
• 1904: Ένας Άγγλος κινηματογραφιστής, όπου το όνομα του μας είναι άγνωστο, απεσταλμένος της εταιρίας Charles Urban Trading Company κινηματογραφεί σκηνές σε διάφορα σημεία της Ελλάδας, όπως το λιμάνι του Πειραιά, την Αθήνα, την Ακρόπολη, τον Λυκαβηττό, τον Ισθμό της Κορίνθου.
• 1905: Ο Ελληνικός κινηματογράφος για πολλούς γεννήθηκε το 1905 από τους αδελφούς Γιάννη και Μίλτο Μανάκια ή Μανάκη, τους επονομαζόμενους και «Λιμιέρ των Βαλκανίων». Ήταν οι πρώτοι που έφεραν από το Λονδίνο την πρώτη μηχανή λήψης στην Ελλάδα (με τα σημερινά σύνορα, καθώς ήταν ακόμα Τουρκοκρατούμενη η ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας), μία BIOSCOPE No 300 και γυρίζουν στο χωριό τους, την Αβδέλλα των Γρεβενών, την πρώτη κινηματογραφική ταινία στα Βαλκάνια, τις περίφημες «Υφάντρες». Πρωταγωνίστρια της πρώτης και σύντομης σε διάρκεια ταινίας τους ήταν η γιαγιά τους κυρά-Λουκία Μανάκη, ετών 117, που έγνεθε μαλλί και ύφαινε στον αργαλειό.
• 1906: Ο κινηματογράφος αρχικά συμπλήρωνε το πρόγραμμα των μεγάλων θεάτρων. Οι προβολές γίνονταν μόνο τις Κυριακές και περιλάμβαναν μικρού μήκους ταινίες από την Γαλλία και την Ιταλία.
• Ο Γάλλος οπερατέρ Λεόν κατέφθασε από την Αίγυπτο για να κινηματογραφήσει την Μεσολυμπιάδα (ανεπίσημη Ολυμπιάδα) που λάμβανε χώρα στη Ελλάδα. Αυτό είναι το πρώτο ζουρνάλ που κινηματογραφείται σε ελληνικό έδαφος.
• 1908: Ο Ευάγγελος Μαυροδημάκης έφτιαξε τις πρώτες αμιγείς κινηματογραφικές αίθουσες με τακτικές προβολές στο κέντρο της πρωτεύουσας. Παράλληλα οργάνωσε και το πρώτο γραφείο διανομής που εισήγαγε ταινίες και τις διένειμε στις αίθουσες των Αθηνών που ήταν τρείς χειμερινές και μία θερινή.
• Το πρόγραμμα των κινηματογράφων αποτελούνταν συνήθως από 8 μικρού μήκους ταινίες. Τις προβολές συνόδευε αρχικά ένας πιανίστας ενώ αργότερα προστέθηκαν μεγάλες ορχήστρες με γνωστούς τραγουδιστές.
• 1909: Κατέφθασε στην Ελλάδα ο Ούγγρος κινηματογραφιστής Γιόζεφ Χεπ, που με τις γνώσεις του, έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη του ελληνικού κινηματογράφου. Μέσω της Pathé ο Χεπ κατέβηκε ως τεχνικός του κινηματογράφου στην Αθήνα, σε μια εποχή που η πρωτεύουσα είχε ελάχιστες κινηματογραφικές αίθουσες, οι οποίες είχαν ξένους τεχνικούς: το «Σινέ Κόσμος» («Θέατρον του κόσμου» / Theatre du monde) Νορβηγό, το «Σπλέντιτ» (μετά το 1911 «Ρουαγιάλ») τον Ιταλό Filippo Martelli και το «Πανελλήνιον», όπου ήταν ο μεγαλύτερος και πολυτελέστερος κινηματογράφος με χωρητικότητα 2.000 θεατών και ζωντανή ορχήστρα, Ούγγρο, τον Χεπ δηλαδή, απ’ όπου και ξεκίνησε να εργάζεται στην Ελλάδα.
• 1910: Ο Έλληνας ηθοποιός του θεάτρου Σπύρος Δημητρακόπουλος (Σπυριντιών) προχώρησε στην ίδρυση της πρώτης ελληνικής εταιρείας παραγωγής με το όνομα «Αθήνα Φιλμ»”. Γύρισε συνολικά τέσσερις κωμικές ταινίες μικρού μήκους όλες σε σκηνοθεσία Filippo Martelli. Το 1911 γύρισε την πρώτη του κωμική ταινία, χωρίς ήχο, με τίτλο «Κβο Βάντις Σπυριντιών», για να ακολουθήσουν «Ο Σπυριντιών χαμαιλέων», «Ο Σπυριντιών μπέμπης» και το 1914 «Οι δυο τυχεροί». Από τις ταινίες αυτές η ταινία «Ο Σπυριντιών μπέμπης» παίχτηκε με επιτυχία και στη Γερμανία.
Πηγή: exostis.gr