της Ελευθερίας Πιπεροπούλου

Παρά τις γεωπολιτικές εντάσεις, τις πληθωριστικές πιέσεις και τις δυσκολίες στη συγκέντρωση χρηματοδότησης, η περιοχή της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης (CEE) καταγράφει σημαντική ανάπτυξη στον τομέα των τεχνολογικών startups. Αυτό προκύπτει από έρευνα της πλατφόρμας The Recursive με τίτλο “The State of AI in CEE 2024”, που συγκέντρωσε και ανέλυσε στοιχεία για περισσότερες από 1.350 νεοφυείς επιχειρήσεις τεχνητής νοημοσύνης από 12 χώρες, ανάμεσα στις οποίες οι Ρουμανία, Ελλάδα, Κροατία, Βουλγαρία, Ουγγαρία κ.ά.

Η Τεχνητή Νοημοσύνη (AI) έχει αναδειχθεί ως κεντρικό πεδίο καινοτομίας για την επίλυση σύνθετων προβλημάτων στην περιοχή. Το 2023 και το 2024 η Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη συγκέντρωσε πάνω από 1,4 δισεκατομμύρια ευρώ σε χρηματοδοτήσεις για startups, αποδεικνύοντας τη δυναμική της στην τεχνολογία και την καινοτομία. Το οικοσύστημα τεχνολογικών startups στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη παρουσίασε σημαντική δραστηριότητα το 2024, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την εμφάνιση του πρώτου μονόκερου Τεχνητής Νοημοσύνης στην περιοχή, της ElevenLabs. Επιπλέον, η περιοχή κατέγραψε 13 εξαγορές και συγχωνεύσεις (M&As) και 23 νέα funds, φτάνοντας συνολικά τα 1,2 δισεκατομμύρια ευρώ.

Το οικοσύστημα AI στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη έχει σημειώσει σημαντική αύξηση από τα μέσα της δεκαετίας του 2010 ως προς τον αριθμό των AI startups. Περίπου το 83% των εταιρειών που αναλύθηκαν για τη συγκεκριμένη έρευνα ιδρύθηκαν μεταξύ του 2015 και του Αυγούστου 2024. Η αύξηση στον αριθμό των startups κορυφώθηκε μεταξύ 2018 και 2019 και συνέχισε να προσελκύει επενδύσεις μεταξύ του 2020 και του 2021. Από το 2021 έως το τέλος του Αυγούστου 2024 οι εταιρείες AI προϊόντων που καταγράφηκαν στην έρευνα έχουν συγκεντρώσει τουλάχιστον 5 δισεκατομμύρια ευρώ σε χρηματοδότηση.

Στην ανάλυση της έρευνας, η Πολωνία κατατάσσεται πρώτη όσον αφορά τη δραστηριότητα των startups AI στην περιοχή, με ποσοστό 23,4% των συνολικών startups, ακολουθούμενη από την Ελλάδα με 17,5% και τη Ρουμανία με 13,6%.

Ποιοι ηγούνται της χρηματοδότησης
Παρά την εκρηκτική αύξηση της χρηματοδότησης το 2021, τα επίπεδα επενδύσεων έχουν μειωθεί σταδιακά τα τελευταία χρόνια. Πολλοί ειδικοί εκτιμούν ότι η τρέχουσα κατάσταση συνιστά μια διόρθωση και όχι μια καθοδική πορεία. Η μείωση αυτή αποδίδεται σε παράγοντες όπως η γεωπολιτική αβεβαιότητα, τα υψηλά επιτόκια, ο υψηλός πληθωρισμός, η χαμηλή δραστηριότητα των IPOs και οι δύσκολες συνθήκες για τη συγκέντρωση κεφαλαίων.

Σύμφωνα με τη Βάση Δεδομένων της Recursive, το 2023 οι AI startups στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη εξασφάλισαν πάνω από 850 εκατομμύρια ευρώ, ενώ το πρώτο οκτάμηνο του 2024 συγκέντρωσαν επιπλέον 593 εκατομμύρια ευρώ. Η Πολωνία, η Ελλάδα και η Κροατία ηγούνται της χρηματοδότησης το 2024, με την Κροατία να ξεχωρίζει χάρη στην εταιρεία Verne, η οποία συγκέντρωσε 180 εκατομμύρια ευρώ το 2023 και 100 εκατομμύρια ευρώ το 2024.

Παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα και η Κροατία φτάνουν την Πολωνία σε αξία χρηματοδότησης, με τις τρεις χώρες να ξεπερνούν τα 100 εκατ. ευρώ μέχρι το τέλος Αυγούστου 2024, η Ελλάδα επωφελείται από μια πιο σταθερή βάση χρηματοδότησης, με γύρους κατανεμημένους σε περισσότερες startups. Από την άλλη, η Κροατία και η Πολωνία βλέπουν περιστασιακές μεγάλες χρηματοδοτήσεις από εταιρείες όπως η Verne και η ElevenLabs.

Σε ό,τι αφορά τον αριθμό των συμφωνιών, η Πολωνία διατηρεί την πρωτοκαθεδρία με πιο συχνούς γύρους χρηματοδότησης, εδραιώνοντας τη θέση της ως κόμβου για την AI στην CEE. Παρά την αξιοσημείωτη επιτυχία της Πολωνίας, τα Δυτικά Βαλκάνια αντιμετωπίζουν ένα σημαντικό επενδυτικό χάσμα σε σύγκριση με τις χώρες της Ε.Ε., προσελκύοντας μόλις 11 εκατ. ευρώ στον τομέα της τεχνολογίας στις αρχές του 2024.

Οι εταιρείες που δημιουργούν αντίκτυπο
Η Πολωνία παραμένει στην κορυφή της χρηματοδότησης AI, με 170 εκατομμύρια ευρώ μέχρι το τέλος Αυγούστου 2024, ακολουθούμενη από την Ελλάδα με 123 εκατομμύρια ευρώ. Το 2023 και το 2024 η Κροατία κατέγραψε σημαντικές χρηματοδοτήσεις, κυρίως λόγω της εταιρείας Verne. Η Ουγγαρία, μετά το οκτάμηνο του 2024, πλησιάζει το 50% της συνολικής χρηματοδότησης του 2023, ενώ η Ελλάδα, η Ρουμανία και η Σλοβακία αναμένεται να φτάσουν ή να ξεπεράσουν τα επίπεδα του 2023. Αντιθέτως, η Τσεχία και τα Δυτικά Βαλκάνια (με επικεφαλής τη Σερβία) αντιμετωπίζουν μείωση στη ροή κεφαλαίων.

Επιχειρήσεις όπως η Causaly, η FintechOS, η AiMotive, η Spotawheel, η Cognism, η SEON, η ElevenLabs, η Silent Eight και η FlowX διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του οικοσυστήματος AI στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη. Αν και μερικές από αυτές έχουν μεταφέρει τα κεντρικά τους γραφεία στο εξωτερικό, οι ιδρυτές παραμένουν συνδεδεμένοι με το οικοσύστημα της CEE, προσλαμβάνοντας τοπικό ταλέντο και υποστηρίζοντας άλλους επιχειρηματίες.

Η Ελλάδα στο επίκεντρο
Η Ελλάδα το 2024 έχει προσελκύσει πάνω από 123 εκατομμύρια ευρώ σε χρηματοδότηση στον τομέα της Τεχνητής Νοημοσύνης, έναντι 146 εκατ. ευρώ στο σύνολο του 2023, περιλαμβάνοντας γύρους χρηματοδότησης από εταιρείες όπως οι Plum, Harbor Lab, Kivent, Kaedim, WeatherXM, S1Q, Icomat και Infinite Orbits. Από αυτούς τους γύρους, οι 5 ήταν σταδίου Series A, ενώ το 45% των χρηματοδοτικών γύρων στην Ελλάδα το 2024 αφορούσαν εταιρείες Seed.

Το 2022 και το 2023 εργάζονταν στην Τεχνολογία Πληροφοριών (ICT) στην Ελλάδα περίπου 103.100 και 100.500 άτομα αντίστοιχα, με μια μικρή μείωση 2,5%. Στο τέλος του Αυγούστου 2024 υπολογίζεται ότι περίπου 18.500 άτομα εργάζονταν στον τομέα της AI στην Ελλάδα.

Αξίζει να αναφερθεί ότι στην έρευνα γίνεται ειδική μνεία στη νέα Golden Visa που έχει ανακοινώσει η ελληνική κυβέρνηση για τις επενδύσεις σε ελληνικές startups, με στόχο την προσέλκυση ξένων επενδύσεων και την ενίσχυση της οικονομικής ανάπτυξης της χώρας.