Από τη Σοφία Ζαφείρη

Τάσεις σταθεροποίησης μετά τη μεγάλη πτώση των συναλλαγών το 2023 παρουσιάζει φέτος η παγκόσμια αγορά τέχνης και αντικών, σύμφωνα με τη σχετική έκθεση της UBS.
Αρκετές δυσκολίες, οι οποίες, όμως, δεν είναι αξεπέραστες αντιμετωπίζει η αγορά έργων τέχνης, σύμφωνα με την έκθεση «2024 Art Basel and UBS Survey of Global Collecting», με τους συλλέκτες ανά τον κόσμο να εμφανίζονται αρκετά πρόθυμοι να καλύψουν το μεγαλύτερο μέρος της προσφοράς.

Η έρευνα καλύπτει 14 μεγάλες αγορές και δείχνει ότι παρά τις οικονομικές αβεβαιότητες και τη δύσκολη αγορά τέχνης, οι πλούσιοι συλλέκτες παρέμειναν απτόητοι, συνεχίζοντας να επενδύουν σε έργα τέχνης και αντίκες. Οι αγοραστές της Gen X διαδραματίζουν μεγαλύτερο ρόλο καθώς οι millennials έχουν αρχίσει να μειώνουν τις δαπάνες τους στον συγκεκριμένο τομέα.

Οι δείκτες από τον τομέα των δημοπρασιών το πρώτο εξάμηνο του 2024 έδειξαν υποχώρηση των πωλήσεων σε σχέση με την ίδια περίοδο του 2023, με τα έσοδα στους οίκους Christie’s, Sotheby’s, Phillips και Bonhams να έχουν μειωθεί κατά 26% και κάτω από το επίπεδό τους πριν από την πανδημία το 2019.

Παρά την επιβράδυνση των πωλήσεων πέρυσι, οι παγκόσμιες εισαγωγές τέχνης συνέχισαν να αυξάνονται για τρίτη συνεχή χρονιά, με τις αξίες να αυξάνονται κατά 6% στα 33 δισεκατομμύρια δολάρια, καθώς κάποιες περιοχές, όπως το Χονγκ Κονγκ, διατήρησαν υψηλή ζήτηση. Οι εξαγωγές μειώθηκαν κατά 1% στα 32 δισεκατομμύρια δολάρια, με επιβράδυνση από έτος σε έτος σε ΗΠΑ και Βρετανία, η οποία συνεχίστηκε στο πρώτο τρίμηνο του 2024.

Μέχρι το 2023, παρά το δύσκολο πλαίσιο, η έρευνα για άτομα υψηλής καθαρής αξίας (HNWIs) έδειξε ανθεκτικότητα και αύξηση των δαπανών. Ωστόσο, αυτή η τάση άλλαξε το 2023, με πτώση της μέσης δαπάνης κατά 32% στα 363.905 δολάρια. Αυτός ο μέσος όρος επηρεάστηκε από τις μειωμένες δαπάνες των πλουσιότερων, με τη διάμεση δαπάνη των HNWIs να μειώνεται λιγότερο σημαντικά, από 50.165 δολάρια το 2022 σε 50.000 δολάρια το 2023. Η διάμεση δαπάνη για το πρώτο εξάμηνο του 2024 (στα 25.555 δολάρια), εάν είναι ενδεικτική του επιπέδου για το δεύτερο εξάμηνο του έτους, θα μπορούσε να αντικατοπτρίζει ένα σταθερό ετήσιο επίπεδο δαπανών.

Ενώ οι νεότεροι HNWIs είχαν μερικές από τις πιο σημαντικές αυξήσεις στη μέση συνολική δαπάνη έως το 2022, αυτό αντιστράφηκε το 2023 και ο βασικός μοχλός της πτώσης ήταν η μείωση κατά 50% των δαπανών από τους millennial στα 395.000 δολάρια. Με χαμηλή ανάπτυξη 3% από έτος σε έτος, οι συλλέκτες της Gen X είχαν την υψηλότερη μέση δαπάνη το 2023 (578.000 δολάρια) και το προβάδισμά τους συνεχίστηκε το πρώτο εξάμηνο του 2024.

Οι HNWI’s από την ηπειρωτική Κίνα ξόδεψαν τα περισσότερα για τέχνη και αντίκες το 2023 και το πρώτο εξάμηνο του 2024, με διάμεσο 97.000 δολάρια, υπερδιπλάσιο από κάθε άλλη περιοχή. Αυτό υποδηλώνει ότι η σταθερή απόδοση για τις δαπάνες μετά το lockdown έχει διατηρηθεί παρά τις ανησυχίες για επιβράδυνση της αγοράς.

Πολλοί συλλέκτες εμφανίστηκαν πρόθυμοι να επενδύσουν σε νέους καλλιτέχνες. Λίγο περισσότερο από το ήμισυ (52%) των δαπανών των HNWIs το 2023 και το 2024 αφορούσαν έργα νέων και ανερχόμενων καλλιτεχνών (από 44% στην προηγούμενη έρευνα). Το 21% αφορούσε έργα καλλιτεχνών μέσης καριέρας (μείωση κατά 6%) και το 26% αφορούσε εκείνα των καθιερωμένων, κορυφαίων καλλιτεχνών (μείωση κατά 2% το 2023 και 5% το 2022). Οι περισσότερες δαπάνες για έργα κορυφαίων καλλιτεχνών αφορούσαν έργα εν ζωή καλλιτεχνών (17%), ενώ τα έργα των νεκρών καλλιτεχνών αντιστοιχούσαν στο 9%.

Το μερίδιο των έργων γυναικών καλλιτεχνών στις συλλογές των HNWIs αυξήθηκε σε αναλογία 44% έναντι των έργων ανδρών καλλιτεχνών το 2024, το υψηλότερο επίπεδό του εδώ και επτά χρόνια, από 33% το 2018. Το μερίδιο των δαπανών για έργα γυναικών καλλιτεχνών ήταν επίσης 44% έναντι 56% σε εκείνους των ανδρών καλλιτεχνών. Οι HNWIs που είχαν ξοδέψει πάνω από 10 εκατομμύρια δολάρια σε τέχνη και αντίκες μέχρι στιγμής το 2024 είχαν αφιερώσει πολύ μεγαλύτερο μερίδιο σε γυναίκες καλλιτέχνες (52%) και εκείνες που ξόδεψαν μεταξύ 1 και 10 εκατομμύρια δολάρια ήταν 50:50 (έναντι 44% για γυναίκες καλλιτέχνες στο τα κατώτερα τμήματα).

Το κανάλι που χρησιμοποιήθηκε περισσότερο για την αγορά έργων τέχνης ήταν μια γκαλερί ή ένας έμπορος, με το 95% των ερωτηθέντων να αγοράζουν είτε σε μια γκαλερί, στο διαδίκτυο, μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ή σε μια έκθεση τέχνης. Το πρώτο εξάμηνο του 2024, το 41% είχε αγοράσει σε μια έκθεση τέχνης, από 39% το 2023. Οι δημοπρασίες ήταν το δεύτερο πιο ευρέως χρησιμοποιούμενο κανάλι πωλήσεων, με το 67% να αγοράζει σε δημοπρασία το 2024.

Οι HNWIs έδειξαν σταθερή προθυμία να αγοράσουν από νέες γκαλερί το 2023 και το 2024, με το 88% αυτών που αγόραζαν από αντιπροσώπους να ασχολούνται με τουλάχιστον μία νέα γκαλερί. Ο αριθμός των γκαλερί από τις οποίες αγόρασαν οι HNWIs ήταν υψηλότερος από ό,τι τα προηγούμενα έτη, κατά μέσο όρο 18 το 2023 και 17 το 2024, από μόλις 13 το 2019. Αυτό το δείγμα των HNWI είχε επίσης σημαντικά μεγαλύτερη προκατάληψη για το σπίτι, με την πλειοψηφία του 70% των γκαλερί που αγόρασαν από την τοπική αγορά το 2024 έναντι 50% το 2022.